FKS (Farsi Kultur Stube): Oktober 2012

Mittwoch, 24. Oktober 2012

مگذار که تکرار، خستگی بیافریند - نادر ابراهیمی Nader Ebrahimi

http://www.naderebrahimi.info/bio-g.htm

سالهای سخت، سخت‌ترین سالها، سالهای خوب، خوبترین سالها
می‌‌گویند "زمین خوردن‌های مکرر، آدمیزاد را پوست کلفت می‌‌کند". بله... بعضی‌ از زمین خوردن‌ها واقعا آدم را پوست کلفت می‌‌کند؛ اما فقط بعضی‌ از زمین خوردن ها، نه همه ی آنها، و نه در هر شرایطی و روی هر زمینی‌. زمین خوردن‌ها یی هم هست که پوست زانوی آدمیزاد را بد جوری می‌‌برد، و پوست آرنج‌ها را، و تن را مجروح می‌‌کند، و روح را... شاید به طور دائم... یادت باشه که تکرار، همیشه ایجاد مهارت نمی‌‌کند، و یا مهارت را بیشتر نمی‌‌کند. تکرار، مثل هر چیز دیگر، حد و حسابی‌ دارد. از مقدار معینی‌ که گذشت، تحلیل می‌‌برد و فرسوده می‌‌کند و می‌‌آزارد.
هلیا می‌‌گوید: مگذار که تکرار، خستگی بیافریند... فروغ می‌‌گفت: " من تا خودم سرم به سنگ نخورد، معنی‌ سردرد و سنگ را نمی‌‌فهمم" و یک بار سرش به سنگِ لبه ی یک جوی آب خورد و دیگر هرگز هیچ دردی را حس نکرد و همه ی فرصت‌ها را هم برای تکرار درد، به قصد شناخت عمیق آن و انتقالش به دیگران از دست داد.
ابن مشغله می‌‌گفت: باز هم... باز هم... باز هم زمینم بزنید! نمی‌‌ترسم. زمینگیر نمی‌‌شوم. از روی نمی‌‌روم. قدرتمند تر و با تجربه تر می‌‌شوم... اما ابولمشاقل پنجاه ساله، گاهگاه، زیر لب می‌‌گوید: بگذارید کمی‌ خستگی‌ در کنم! زنگ را بزنید! سوت را بکشید! آخر، بی‌ انصاف ها. استراحتی‌ بدهید! دیگر نفسم در نمی‌‌آید. زانو‌هایم خیلی‌ درد می‌‌کند... سرم هم... راستش، روحم درد می‌‌کند. پیشانی روحم داغ داغ است. دستتان را بی‌ زحمت، بگذارید روی پیشانی روح من تا حس کنید که واقعا خیلی‌ تب دارد... دستمالِ مرطوبِ خنک؟ آسپیرین؟ تب ٔبر‌های قوی؟ آنتی بیوتیک‌های بیرحم؟ نه... نه... اینها را برای درد روح انسان نساخته اند. اینها با تن کار دارند، با جسم، با استخوان، پوست، خون، رگ، سلول... اما نه با چیزی بسیار عظیم تر که دردی بسیار عظیم تر را درون خود حمل می‌‌کند و شاید عظمتش چیزی جز دردِ فشرده نباشد.
هرگز مخواه که با تزریق یک "پ-ت-دین" یا "مرفین"، درد کوه را از روی دوش کوه برداری. هرگز مخواه! من نمی‌‌گویم تحمل، حدی دارد-- و نگفتم. شاید هم نداشته باشد. یا حدش درست برابر با فشاری باشد که وارد می‌‌آید. انسان پیوسته، رکورد‌های پرش خود را می‌‌شکند و رکورد‌های تحمل شکنجه را. تحمل، منهدم نمی‌‌کند. انهدام، در یکنواختی تحمل است و در پیوستگی تحمل به تحمل به تحمل... مرا می‌‌شناسی‌. من مسافری هستم که راه را به منزلگاه ترجیح می‌‌دهم؛ مسافری هستم که گفته‌ام" در راه هدف مردن، در قلب هدف مردن است"... گمان نکن که می‌‌خواهم بنشینم و دیگر بر نخیزم. گمان نکن که به چیزی قناعت کنم.
نه
خستگی در پیوستگی راه است به راه
چه خاصیت که ترس را انکار کنیم تا شهامتی کاذب و ریاکارانه به دیگران نشان دهیم؟
نشاط، نداشتن غم نیست.
غم داشتن و با قدرتی غریب، غم را پس زدن و مهار کردن است
شجاعت، نترسیدن نیست.
از مجموعه ی مردان کوچک ۱۳۶۵
نادر ابراهیمی

Montag, 22. Oktober 2012

من هستم رئیس کل تشکیلات شما - نادر ابراهیمی Nader Ebrahim

NADER EBRAHIMI

ناگهان یک روز صبح یک غول کامل آمریکایی‌ وارد صحنه ی کارزار می‌‌شود. می‌‌دانید که هر قدر اصرار کنم و قسم بخورم، بیشتر در سخنانم شک خواهی‌ کرد، اما چه کنم که عین واقعیت است، و من نیز مجبورم که حکایتش کنم.
یک روز صبح
همچنان که در دفتر موسسه ی کوچکمان به کار‌های جاری فیلم، عکس، اسلاید، پژوهش مشغول هستیم.
ناگهان
در، باز می‌‌شود.
ناگهان، در باز می‌‌شود، و یک غول بی‌ نژاد، یک غول کامل که جمیع اجزا و حرکاتش فریاد بر می‌‌دارند که آمریکایی‌ ‌ست-- غول قصه‌های بچه ها، وارد "ایران پژوه" معصوم و بینوای ما می‌‌شود.
یکی‌ از بچه‌های موسسه، از یک گوشه می‌‌گوید: یا قمر بنی‌ هاشم! این دیگر چیست؟ ما که شگفت زده ماندیم و می‌‌بینیم که غول، همچنان که می‌‌آید، همه جا را می‌‌پوشاند و فضا را بی‌ محابا پر می‌‌کند، خودمان را عقب می‌‌کشیم و سرمان را، البته، خیلی‌ بالا می‌‌گیریم.
غول می‌‌غرّد و صدایی از گلو و حلقوم و دهان و بینی‌ او خارج میشود. من بلافاصله، با همان هوشمندی از یاد رفته ی ایرانیان حس می‌‌کنم که احتمالا می‌‌تواند سلام کرده بوده باشد-- اگر چه به خود می‌‌گویم: " آنکس که سلام کردن بداند، بی‌ شک در کوفتن و اجاره ورود خواستن نیز می‌‌دند"؛ اما به هر حل، لحظه‌ای ‌ست خاص و بازنگشتنی. به همین دلیل هم بلافاصله به زبان خالص و ناب انگلیسی‌ می‌‌گویم: سلام آقا! حال شما چطور است؟ او می‌گوید: "خوب، و شما؟" و فرو می‌‌رود توی نیمکتِ چهار نقره‌ای که گذشته ایم بالای دفتر
سکوت
به قول قصه نویسانِ بزرگِ بزرگ: سکوتی دهشتناک بر سراسر اتاق مستولی می‌‌گردد. وی، آنجا، در مقابل من نشسته است و دمادم نفس می‌‌کشد. اینک، صدای هنِ و هونِ نفس کشیدنِ آمریکایی‌ شنیده می‌‌شود. الباقی، برای مدتی‌ تصمیم گرفته‌اند نفس نکشند تا تکلیفِ همه مان روشن شود.
من که به هر صورت مسئولِ امورِ موسسه هستم، و ناگزیر به اقدامم، بعد از چندین بار تمرینِ بیصدا، می‌‌گویم: ما برای شما چکار می‌‌توانیم بکنیم: و او، نه می‌‌گذرد و نه بر می‌‌دارد. خیلی‌ خیلی‌ ساده و صریح و راحت و مسلط و رک و راست و پوست کننده و پوست کنده می‌‌گوید:

من هستم رئیس کل تشکیلات شما
در یک لحظه، حتی آنها یی که اصلا و ابدا زبان انگلیسی‌ بلد نیستند، دسته جمعی‌ و هماهنگ، مخ‌هایشان سوت کشید.
آمریکا یی، بار دیگر، خشن-بیرحم-جدی-جذاب می‌‌گوید: من هستم رئیس کل این تشکیلات شما
( این اصطلاح "رئیس کل" را که برابر است با اصطلاح انگلیسی‌ ، همه ی ما در کار‌های سینمائی و فیلم سازی یاد گرفته بودیم؛ و گر‌ نه ممکن نبود باور کنیم که یک روز صبح، یک غولِ بی‌ شاخ و دمِ امریکایی ، هن وهون کنان، خرناسه کشان، وارد موسسهِ فقیر و کوچکِ ما -- که کارش "ایران شناسی‌" ‌ست-- شود و چنین سخنی بگوید. برای وصول به یک مرحله ی ملموسِ ادراک، " تجسّم عکسِ واقع" را پیشنهاد می‌‌کنیم: تصور بفرمایید که یک روز صبح، شما، خود شما، به عنوان یک ایرانی‌، در شهر واشنگتن یا نیویورک، وارد یک موسسه ی آمریکایی‌ خالص می‌‌شوید که کارش "تحقیق در زمینه ی مسائل طبیعی‌ و تاریخی‌ آمریکا" ‌ست، و می‌‌روید بالای دفتر کارِ موسسه می‌‌نشینید، پایتان را روی پا می‌‌اندازید، سیگاری روشن می‌‌کنید، و سپس خیلی‌ آرام و محکم می‌‌گویید: " من رئیس کل این موسسه هستم" -- آن هم به فارسیِ کاملِ خالص. گمان می‌‌کنم تنها چنین تجسمی ‌ست که می‌‌تواند حد سیاه بختی و درماندگی و تو سری خوردگی یک ملت بزرگ را آشکار کند.
دلم آرزو می‌‌کند که خیلی‌ خشن-بیرحم-جدی-جذاب بگویم: "ای خاک بر سرت کنند بدبختِ الدنگِ پفیوز! تمام این مملکت را داده‌اند به تو و امسال تو، و تو تمامِ این مملکتِ پر برکت را، با همهٔ سد سازی هایش، تونل سازی هایش، جاده سازی هایش، معدنِ طلا و سرب و اورانیومش، و همه ی کارخانه‌های سرهمبندیش ول کرده‌ای آمده یی رئیس ما بشوی؟
............
از مجموعه مردان کوچک
نادر ابراهیمی ۱۳۶۵

Freitag, 19. Oktober 2012

مثل ترکمن - نادر ابراهیمی Nader Ebrahimi

آتش بدونِ دود نمی‌‌شود، جوان بدونِ گناه
مثل ترکمن
جانم برایت بگوید: کتاب اول زندگی امیرارسلان عصر خرده سرمایه داری کلان باج خواهی‌ آنجا تمام شد که که ما، موسسه‌ای "ایران پژوه" را، چون خیلی ازمان باج می‌‌خواستند، و هر کاری می‌‌خواستیم بکنیم باج می‌‌خواستند، و دائماً بی‌ خود و بی‌ جهت باج می‌‌خواستند، و آدم‌های خیلی خیلی محترم و وزین مثل معاون‌های وزیر‌ها و مدیر کلّ‌های اداره‌ها و چاقوکش‌های محلِ کارها ازمان باج می‌‌خواستند (با قید اینکه برای "بالا ها" می‌‌خواستند!) با کلی‌ بدهی و سرشکستگی و ورشکستگی (و واقعا سرافکندگی از اینکه مثل کودکانِ عقب مانده لج کرده بودیم و باج نداده بودیم) بستیم (مبتدا کجا، خبر کجا! فاعل کجا، فعل کجا! واقعا که!) و رفتیم قدری در هوای آزادِ وطنِ اسیرمان، در کوه‌ها و دشت‌ها و جاده‌های خلوت و روستا‌های پرت افتاده ی سراپا درد و مرز و غم قدم زدیم و تفکر کردیم. باج می‌‌خواستند، باج می‌‌خواستند.
ببخشید! منظورم مردم دردمند روستا‌ها نیستند. قلمم به نوشتن و باز نوشتنِ این جمله عادت کرده است. ( اینطور چیز نوشتن و تکرارِ بیش از حد و حساب یک فعل را --- بجا و بیجا-- در دستور زبان فارسی می‌‌گویند: "عدمِ حذفِ فعل به قرینه" که یک قانون بسیار قدیمی‌ در دستور نگارش است. ما، در کتاب اول زندگی مان، از قانونِ "حذف فعل به قرینه" استفاده کردیم، راه به جایی نبردیم؛ حال می‌‌خواهیم از قانونِ "عدم" استفاده کنیم، شاید به هر تقدیر، به جایکی برسیم؛ که شاعر، نمی‌‌دانم به چه مناسبت گفته است: "عدمش به ز وجود"...) (ما هم اغلبِ کلاسیک ها، همینطور بدون علت و منطق، اشعار قدما را -- با معنی‌ و بی‌ معنی‌-- ضمیمه‌های نوشته مان می‌‌کنیم تا مسلم شود که وظیفه ی نویسندگی، در روزگار ما، به طور دربست ویژه ی بیسوادن نیست، و بعضی‌‌ها که کوره سوادی دارند هم حق دارند چیز‌هایی‌ بنویسند.
...
به هر حال، کتاب اول زندگی شغلی‌ ما، در همین جا که غرق موفقیت‌های ملی‌ و جهانی‌ و انجهانی بودیم متوقف شد، و به واقع، گمان هم نمی‌‌کردیم که جلد دومی در پی‌ داشته باشد.
برای آنکه لحظه‌هایی‌ سرشار از خلوص و احسان و عاطفه داشته باشی‌، باید که چیزهایی را از کودکی با خودت آورده باشی‌؛ و گهگاه، کاملا سبکسرانه و بازیگوشانه رفتار کرده باشی‌. انسانی‌ که یادهای تلخ و شیرینی‌ را، از کودکی، در قلب و روح خود نگاه ندارد و نداند که در برخی‌ لحظه‌ها واقعا باید کودکانه به زندگی نگاه کند، شقی و بی‌ ترحم خواهد شد. ما برای آنکه فرصت ناب و نهایی خودسازی را داشته باشیم و در یک انقلاب فرهنگی عظیم، نقشِ دشوار و خلاقه ی خود را به درستی‌ بر عهده بگیریم و به انجام برسانیم، قطعاً باید که در صفوف طولانی خود، اسنوب، اخته‌های دانا، شبه‌‌ روشنفکر، لمپن پر مدعا، باج بگیر فکری و دون کیشوت طرفدار ستمدیدگان نداشته باشیم.
زندگی، مستقل از زندگان، حتی اگر وجود داشته باشد هم چیز قابل بحثی‌ نیست. این ما هستیم که به زندگی، زندگی می‌‌بخشیم؛ و به اینگونه، این ما هستیم که مستقیماً مسئول شکل و محتوای زندگی هستیم.
ظرف، مساله‌ای نیست. مظروف، موضوع مورد بحث ماست.
و انسان، مظروف ظرفِ زندگی ‌ست.
انسان امروز، فردا و فردا‌های آینده
ابن مشغله میگفت: حرف درست، مقدمه ی عمل است و جزیی از عمل. هرگز از درست و به جا حرف زدن، نهراس
هرچند که خیلی‌‌ها فریاد بر آورند: خاموش
حرف درست، حرفی‌ ‌ست که همزمان با عمل باشد و همراه عمل، نه مقدمه ی آن
حرف اگر مقدمه باشد، حتی همان یک لحظه‌ای که زودتر از عمل وارد میدان می‌‌شود، همه ی کارها را خراب می‌‌کنند.
و در عین حال، این فرصت را به خیلی‌‌ها می‌‌دهد که یک عمر، فقط حرف بزنند.
...
روزهای بد، همچون برگ‌های پائیزی، باور کن
که شتابان فرو می‌‌ریزند، و زیر پای تو-- اگر
بخواهی-- استخوان می‌‌شکنند؛ و درخت، استوار
و مقاوم، بر جایی می‌‌ماند.
برگ‌های پاییزی، بی‌ شک، در تداوم بخشیدن به مفهوم درخت
و مفهوم بخشیدن به تداوم درخت، سهمی از یاد نرفتنی دارند.

ابوالمشاغل
از مجموعه ی مردان کوچک ۱۳۶۵
نادر ابراهیمی