جشن یلدا ، جشن زایش مهر- مهرپرستی - میترایسم Yalda Celebration

جشن یلدا ، جشن زایش مهر : هزاران سال پیش ، ایرانیان دریافته بودند که از آغاز دی ماه¹ روزها به تدريج بلندتر و شب ها كوتاه تر می شود و خورشيد هر روز بيش تر در آسمان مي ماند و نور و گرمی می پراکند. از این روی در پایان آخرین شب پاییز ( درازترين شب سال ) و سپیده دم نخستین روز زمستان² ، برآمدن « نخستین پرتوهای خورشید تابان » را که « مهر » می نامیدند ، به عنوان لحظه « زايش  مهر » جشن می گرفتند که بعد ها جشن « یلدا »  و یا جشن « شب چله »³ نامیده شد و تا امروز باقی مانده است. يلدا واژ ه ای سُرياني⁴ و به معنای « زاده شدن » است که توسط مسیحیان سُریانی به ایران آورده و ماندگار شد.  

ایرانیان  از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه ⁵  (جشن سده )  را  که 40 روز است « چله بزرگ » می نامند و از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفند ماه⁶ را  نیز « چله کوچک » می نامند.  چون در این 40 روز دوم یا چله کوچک از شدت سرما نسبت به چله بزرگ کاسته شده است. 

آداب و رسوم شب یلدا : جشن یلدا نیز همانند دیگر جشن های ایرانی یک جشن خانوادگی است . در این جشن اکثر خانواده های ایرانی با هر دین و مذهب ، در پرتو نور ( آتش يا شمع يا نور چراغ  ) به شادى مى پردازند و سفره ای گسترده می کنند و خوراکی های ویژه ای را بر آن می نهند. این خوراکی ها را در بیشتر نواحی « شب چَره » می نامند و معمولا شامل هفت نوع میوه و آجیل هفت مغز می باشد. البته گاهی شمار آن ها از هفت نوع بیشتر می شود و افزون بر آن انواع شیرینی سنتی و غیر سنتی نیز تهیه می شود.

شور و شوق مردم برای خرید خوراکی های ویژه شب یلدا را از چند روز زودتر به ویژه از در روزهای 29 و 30 آذرماه ( 20 و 21 دسامبر ) ، در بازارها و فروشگاه های ميوه و آجيل می توان ديد. معمولا اين خريدها تا پاسی از شب نیز ادامه دارد و در آخرين لحظه ها نيز کسانی را می بينيم که از سر کار برگشته و میوه های شب یلدا را خریداری نموده و به خانه می برند.  از میوهایی ویژه شب یلدا هندوانه ، انار و انگور است و در کنار آن ها از میوه های تابستانی دیگر همچون سیب ، خربزه ، خیار و گاهی « به » استفاده می کنند. در بین میوه های شب یلدا ، هندوانه اهمیت بیشتری دارد و اگر وضعیت اقتصادی خانواده ها اجازه دهد حتما آن را برای این شب تهیه خواهند کرد زیرا بسیاری باور دارند که اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورند در سراسر چله بزرگ و کوچک یعنی در سراسر زمستان سرما بر آن ها چیره نخواهد شد و بیمار نمی شوند. پژوهشگران بر این باورند که خوردن هندوانه و انار در این شب معنایی رمزگونه در خود نهفته دارد و هندوانه و انار سرخ و گرد نمادی از گرمای مهر در شب سرد زمستان هستند.

شب چره یلدا همچنین شامل دانه هايی چون گندم و شاه دانه و برنجک و نخود بوداده یا برشته ( نخودچی )، و آجیل شامل تخمه هندوانه و کدو و  گاهی تخمه آفتابگردان ، بادام، پسته، فندق ، گردو است  که در کنار آن از میوه های خشک یا خشکبار همچون سنجد سرخ ، کشمش، انجير خشکه ، برگه زردآلو و توت خشکه است.

معمولا برای شب یلدا شام ویژه ای تهیه نمی شود و تهيه شام بستگی به وضع اقتصادی و نوع تغذيه خانواده دارد. در بیشتر خانواه ها در شب يلدا، پس از خوردن شام،  برای " شب نشينی" یا " شب زنده داری  " به خانه خويشاوند بزرگتر می روند.

گستردن سفره ای از خوراکی های گوناگون ریشه در یکی از مراسم  آیین مهر دارد که " بزم مهر " یا مهمانی مهر نام داشت. در این مراسم سفره ای آیینی گسترده می شد و پیروان مهر به نشانه همسانی و برابری و استواری در پیمان با همدیگر و با خداوند ، با یکدیگر همسفره و هم پیاله می شدند و به خوردن گوشت گاو و بعد ها نان مقدس درَونَ ( Draona ) و نوشیدن آشامیدنی مقدس هَومَ ( Haoma  ) می پرداختند. گستردن این سفره آیینی هنوز نیز در بین زرتشتیان با نام " میَزد" ( Myazd  ) متداول است که بر آن خوراکی هایی همچون نان ، سیروگ ( نوعی نان روغنی ) ، انواع میوه ، شیرینی و آجیل لرک ( Lork  ) که مخلوطی از مغز پسته ، بادام ، گردو ، فندق ، کشمش سبز، برگه زردآلو ، خرما خشکه و چند نمونه خشکبار دیگر است ، می نهند و پس از نیایش ، خوراکی ها بین حاضران پخش می شود و آن ها به نشانه تبرک از آن ها می خورند.

یکی دیگر از رسوم شب یلدا که در بیشتر خانواده های ایرانی متداول است ، بَُردن « شب چله ای » یا هدایای ویژه شب چله ( یلدا ) برای نوعروسان و تازه دامادان است. معمولا در خانواده هایی که به تازگی بین یک زوج جوان خطبه عقد خوانده شده اما هنور زندگی مشترک را به صورت رسمی آغاز نکرده اند ، در شب چله ( یلدا ) مادر داماد به همراه مجموعه ای از خوراکی های ویژه شب یلدا که با ذوق و سلیقه خاصی آراسته شده اند ، هدایای دیگری همچون لباس یا پارچه و طلا تهیه نموده و برای عروس می فرستد. این عمل به صورت متقابل از سوی مادر عروس نیز صورت می گیرد که البته زمان آن در برخی مناطق یک شب بعد از شب چله و در بیشتر مناطق نخستین شب چله پس از آغاز زندگی مشترک زوج جوان در خانه بخت خواهد بود.

در سده های اخير فال گرفتن از كتاب حافظ ( شاعر و عارف بزرگ ایرانی ) نیز در شب یلدا و در برخی از خانواده ها مرسوم شده است.

ضرورت ثبت جهانی یلدا : یلدا ، جشن مهرورزی و صلح و دوستی جهانی است که به صورت همگانی و غير رسمی در خانواده های ایرانی و برخی دیگر از کشورها  ، از هر قشر و با هر دین و مذهب برگزار می شود. یلدا جشنی است که در آن مردمان به انتظار سپیده دم و دریافت گرمای مهر تابان می نشینند و این گرمای زندگی بخش را که از طبیعت گرفته اند به همدیگر هدیه می دهند . نزدیک بودن زمان برپایی ( Christmas ) یا جشن میلاد عیسی مسیح ( 25 دسامبر ) و جشن یلدا ( 21 دسامبر ) و مشابهت سنت های این آیین های زیبا نشان از همدلی همه مردمان زمین با هر دین و آیین است. پس شناسایی بهتر و ثبت این جشن کهنسال به عنوان میراث مشترک بشری ضمن این که می تواند آن را به همه ملت های جهان  بیشتر بشناساند ، امکان حفظ  ارزش های جهانی نهفته در این جشن و انتقال بهتر آن را به نسل های بعدی بشر فراهم خواهد آورد. 

 

---------------------

1 – در تطبیق تقویم ایرانی با تقویم میلادی ، « دی ماه »  از 22 دسامبر تا 20 ژانویه است.

2- در تقویم ایرانی فصل پاییز دارای ماه های مهر و آبان و آذر است که در تطبیق با تقویم میلادی از 23 سپتامبر آغاز می شود در 21 دسامبر پایان می یابد و فصل زمستان دارای ماه های دی ، بهمن و اسفند است که در تطبیق با تقویم میلادی از 22 دسامبر آغاز شده و در 19 مارس به پایان می رسد.

3- یک دوره 40 روزه را « چهله » یا « چله » می نامند.

4 - سَُریانی زبان مردم سوریه و شمال عراق ، قبل از میلاد مسیح تاچند قرن بعد از آن یعنی تاظهور اسلام است و هنوز نیز گویندگانی دارد.

5 – در تطبیق تقویم ایرانی با تقویم میلادی ، « بهمن ماه » از 21 ژانویه تا 19 فوریه است . روزدهم بهمن ماه برابربا روز۳۰ ژانويه ، برپایه یک باور ايرانى روزی است که آتش توسط « هوشنگ » پادشاه استوره ای کشف شد و بر این پایه در این روز « جشن سده » یا جشن پیدایش آتش برپا می شود.

6 – در تطبیق تقویم ایرانی با تقویم میلادی ، « اسفند ماه » از 20 فوریه تا 19 مارس است.

 www.savepasargad.com

 

Jalal al-Din Rumi (Balkhi) مولانا جلال الدین محمد بلخی

جلال‌الدین محمد بلخی در ۶ ربیع‌الاول سال ۶۰۴ هجری قمری در بلخ زاده شد.[۱] پدر او مولانا محمد بن حسین خطیبی معروف به بهاءالدین ولد و سلطان‌العلما، از بزرگان صوفیه و مردی عارف بود و نسبت خرقهٔ او به احمد غزالی می‌پیوست. وی در عرفان و سلوک سابقه‌ای دیرین داشت و چون اهل بحث و جدال نبود و دانش و معرفت حقیقی را در سلوک باطنی می‌دانست نه در مباحثات و مناقشات کلامی و لفظی، پرچم‌داران کلام و جدال با او مخالفت کردند. از جمله فخرالدین رازی که استاد سلطان محمد خوارزمشاه بود و بیش از دیگران شاه را بر ضد او برانگیخت. سلطان‌العلما احتمالاً در سال ۶۱۰ هجری قمری، هم‌زمان با هجوم چنگیزخان از بلخ کوچید و سوگند یاد کرد که تا محمد خوارزمشاه بر تخت نشسته، به شهر خویش بازنگردد. روایت شده‌است که در مسیر سفر با فریدالدین عطار نیشابوری نیز ملاقات داشت و عطار، مولانا را ستود و کتاب اسرارنامه را به او هدیه داد. وی به قصد حج، به بغداد و سپس مکه و پس از انجام مناسک حج به شام رفت و تا اواخر عمر آن‌جا بود و علاءالدین کیقباد پیکی فرستاد و او را به قونیه دعوت کرد. مولانا در نوزده سالگی با گوهر خاتون ازدواج کرد. سلطان‌العلما در حدود سال ۶۲۸ هجری قمری جان سپرد و در همان قونیه به خاک سپرده شد. در آن هنگام مولانا جلال‌الدین ۲۴ سال داشت که مریدان از او خواستند که جای پدرش را پر کند.[۸]
همه کردند رو به فرزندش که تویی در جمال مانندش
شاه ما زین سپس تو خواهی بود از تو خواهیم جمله مایه و سود
مولانا در ۳۷ سالگی عارف و دانشمند دوران خود بود و مریدان و مردم از وجودش بهره‌مند بودند تا اینکه شمس‌الدین محمد بن ملک داد تبریزی روز شنبه ۲۶ جمادی‌الاخر ۶۴۲ نزد مولانا رفت و مولانا شیفته او شد. در این ملاقات کوتاه وی دوره پرشوری را آغاز کرد. در این ۳۰ سال مولانا آثاری برجای گذاشت که از عالی‌ترین نتایج اندیشه بشری است. و مولانا حال خود را چنین وصف می‌کند:
زاهد بودم ترانه گویم کردی سر حلقهٔ بزم و باده جویم کردی
سجاده نشین با وقاری بودم بازیچهٔ کودکان کویم کردی

روزی مولوی از راه بازار به خانه بازمی‌گشت که عابری ناشناس گستاخانه از او پرسید: «صراف عالم معنی، محمد برتر بود یا بایزید بسطامی؟» مولانا با لحنی آکنده از خشم جواب داد: «محمد(ص) سر حلقه انبیاست، بایزید بسطام را با او چه نسبت؟» درویش تاجرنما بانگ برداشت: «پس چرا آن یک سبحانک ما عرفناک گفت و این یک سبحانی ما اعظم شأنی به زبان راند؟» پس از این گفتار، بیگانگی آنان به آشنایی تبدیل شد. نگاه شمس به مولانا گفته بود از راه دور به جستجویت آمده‌ام اما با این بار گران علم و پندارت چگونه به ملاقات الله می‌توانی رسید؟

و نگاه مولانا به او پاسخ داده بود: «مرا ترک مکن درویش و این‌بار مزاحم را از شانه‌هایم بردار.»

شمس در حدود سال ۶۴۲ هجری قمری به مولانا پیوست و چنان او را شیفته کرد، که درس و وعظ را کنار گذاشت و به شعر و ترانه و دف و سماع پرداخت و از آن زمان طبعش در شعر و شاعری شکوفا شد و به سرودن اشعار پر شور عرفانی پرداخت. کسی نمی‌داند شمس به مولانا چه گفت و آموخت که دگرگونش کرد؛ اما واضح است که شمس عالم و جهاندیده بود و برخی به خطا گمان کرده‌اند که او از حیث دانش و فن بی‌بهره بوده‌است که نوشته‌هایش او بهترین گواه بر دانش گسترده‌اش در ادبیات، لغت، تفسیر قرآن و عرفان است.

گلهای رنگارنگ

پرده " داستانهای شاهنامه فردوسی در تصویر" silk painting

 

جمشيد كاشاني ، پديدآورنده‌ي چهار عمل اصلي رياضي

به انگيزه‌ي درگذشت غياث‌الدين جمشيد كاشاني در دهم تير 808 خورشيدي در سمرقند

● جمشيد كاشاني ، پديدآورنده‌ي چهار عمل اصلي رياضي

يونس كرامتي :

غياث‌الدين جمشيد كاشاني (790-832 قمري/1388-1429 ميلادي) زبردست‌ترين حسابدان و رياضي‌دان برجسته‌ و از بزرگ‌ترين مفاخر تاريخ ايران به شمار مي‌آيد. وي به تكميل و تصحيح روش‌هاي پيشين انجام چهار عمل اصلي حساب پرداخت و روش‌هاي نو و ساده‌تري براي آن‌ها پديد آورد. به‌راستي، كاشاني را بايد پديدآورنده‌ي روش‌هاي كنوني انجام چهار عمل اصلي حساب (به‌ ويژه ضرب و تقسيم) دانست. كتاب ارزشمند وي با نام مفتاح الحساب كتابي درسي، درباره‌ي رياضيات مقدماتي است و آن را از براي فراواني و گوناگوني مواد و نوشته‌ها و رواني گفتار سرآمد همه‌ي آثار رياضي سده‌هاي ميانه مي‌دانند. زندگي‌نامه جمشيد ملقب به غياث‌الدين، فرزند پزشكي كاشاني به نام مسعود نزديك سال 790 قمري (1388 ميلادي)، در كاشان چشم به جهان گشود. او در همه‌ي آثارش خود را چنين شناسانده است: «كمترين بندگان خداوند، جمشيد، پسر مسعود طبيب كاشاني، پسر محمود پسر محمد ». روزگار كودكي و جواني وي درست هم‌زمان با اوج يورش‌هاي وحشيانه‌ي تيمور به ايران بود. با وجود اين، جمشيد در همين شرايط نيز هرگز از آموختن علوم گوناگون دور نماند. پدرش مسعود، چنان‌كه گفتيم، پزشك بود اما شايد از علوم ديگر نيز بهره‌ي بسيار داشت. نخستين كار علمي كاشاني كه از تاريخ دقيق آن آگاهيم، رصد خسوف در 12 ذيحجه‌ي 808 قمري، برابر با دوم ژوئن 1406 ميلادي در كاشان است. غياث‌الدين نخستين اثر علمي خود را در همين شهر و در 21 رمضان 809 قمري مطابق با اول مارس 1407 ميلادي، يعني 2 سال پس از مرگ تيمور و فرو نشستن فتنه‌ي او، نوشت. چهار سال پس از آن در 813 قمري هنوز در كاشان بود و رساله‌ي كوتاهي به فارسي درباره‌ي علم هيأت(كيهان‌شناسي) نوشت. در 816 قمري كتاب نجومي مهم خود يعني زيج خاقاني را به فارسي نوشت و به اُلُغْ بيگ، فرزند شاهرخ و نوه‌ي تيمور، كه در سمرقند به سر مي‌برد، پيشكش كرد. كاشاني اميد داشت كه با پشتيباني الغ بيگ بتواند با آسودگي بيشتر پژوهش‌هاي علمي خود را ادامه دهد. كاشاني دست‌كم تا مدتي پس از پديدآوردن كتاب ارزشمند تلخيص المفتاح، يعني 7 شعبان 824 قمري برابر با 7 اوت 1421 ميلادي، هنوز در كاشان به سر مي‌برد. اين نكته خود مايه‌ي شگفتي بسيار است كه چرا مردي دانشور چون الغ‌بيگ پس از خواندن زيج خاقاني به نبوغ كم مانند پديدآورنده، يعني كاشاني، پي نبرد! كاشاني به احتمال قوي در 824 قمري به همراه معين‌الدين كاشاني(همكار غياث‌الدين در كاشان و سمرقند) از كاشان به سمرقند رفت و چنان‌كه خود در نامه‌هايش كم و بيش اشاره كرده، در پي‌ريزي رصدخانه‌ي سمرقند نقش اصلي را داشت. از همان آغاز كار، وي را به فرنشيني (:رياست) آن‌جا برگزيدند و تا پايان عمر به نسبت كوتاه خود در همين جايگاه بود. وي سرانجام بامداد روز چهارشنبه 19 رمضان 832 قمري برابر با 22 ژوئن 1429 ميلادي بيرون شهر سمرقند و در محل رصدخانه درگذشت. امين احمد رازي در كتاب تذكره هفت اقليم مي‌گويد كه چون كاشاني چنان كه بايد و شايد آداب حضور در دربار را رعايت نمي‌كرد ، الغ بيگ فرمان به كشتن او داد. از نامه‌هاي كاشاني به پدرش چنين برمي‌آيد كه پدر به دلايلي از سرنوشت فرزند خود در دربار الغ بيگ نگران بود و در نامه يا نامه‌هايي، پسر را از خطرهاي معمول در دربار پادشاهان دور داشته و كاشاني نيز در پاسخ براي كاستن از نگراني‌هاي پدر، نمونه‌هاي بسياري از توجه ويژه الغ‌بيگ به خود را براي پدر آورده است. نوآوري‌هاي كاشاني 1. اختراع كسرهاي دهگاني(اعشاري). گرچه كاشاني نخستين به كار برنده‌ي اين كسرها نيست، اما بي‌گمان گسترش اين كسرها را از او مي‌دانيم. 2. دسته‌بندي معادلات درجه‌ي اول تا چهارم و حل عددي معادلات درجه‌ي چهارم و بالاتر 3. محاسبه‌ي عدد p . كاشاني در الرسالة المُحيطية (ص 28 )، عدد p را با دقتي كه تا 150 سال پس از وي بي‌مانند، ماند محاسبه كرده است. 4. تكميل و تصحيح روش‌هاي قديمي انجام چهار عمل اصلي و اختراع روش‌هاي جديدي براي آن‌ها. به‌راستي، كاشاني را بايد مخترع روش‌هاي كنوني انجام چهار عمل اصلي حساب ( به‌ ويژه ضرب و تقسيم) دانست. 5. اختراع روش كنوني پيدا كردن ريشه‌ي n اُم عدد دلخواه. روش كاشاني در اصل همان روشي است كه صدها سال پس از آن توسط پائولو روفيني (رياضي‌دان ايتاليايي، 1765-1822ميلادي )، و ويليام جُرج هارنر (رياضي‌دان انگليسي، 1786-1837ميلادي )، بارديگر اختراع شد. 6. اختراع روش كنوني پيدا كردن جذر (ريشه‌ي دوم) كه در اصل ساده شده‌ي روش پيدا كردن ريشه‌‌ي n اُم است. 7. ساخت يك ابزار رصدي. كاشاني ابزارِ رصدي جالبي اختراع كرد و آن را طَبَقُ المَناطِقْ ناميد. رساله‌اي نيز به نام نُزْهَةُ الحَدائِق درباره‌ي چگونگي كار با آن نوشت. 8. تصحيح زيج ايلخاني. كاشاني زيج خاقاني را نيز در تصحيح اشكالات زيج ايلخاني نوشت. 9. نگارش مهم‌ترين كتاب درباره‌ي حساب. كتاب مفتاح الحساب كاشاني مهم‌ترين و مفصل‌ترين اثر درباره‌ي رياضيات عملي و حساب در دوره‌ي اسلامي است. 10. محاسبه‌ي جِيْب(سينوس) يك درجه. كاشاني در رساله‌ي وَتَر و جِيْب مقداري براي جِيْبِ يك درجه بدست آورده كه اگر آن را بر 60 تقسيم كنيم ، حاصل آن تا 17 رقم اعشاري با مقدار درست سينوس يك درجه موافق است. آثار كاشاني 1. سُلّمُ السَماء (نردبان آسمان) يا رساله‌ي كماليه به عربي. كاشاني در اين رساله از قطر زمين، و نيز قطر خورشيد، ماه، سيارات، و ستارگان و فاصله‌ي آنها از زمين سخن گفته است. 2. مختصر در علم هيأت به فارسي. وي در اين رساله درباره‌ي مدراهاي ماه، خورشيد، ستارگان، و سياره‌ها و چگونگي حركت آن‌ها سخن گفته است. 3. زيج خاقاني به فارسي: اين كتاب يكي از آثار مهم نجومي كاشاني به شمار مي‌رود. 4.شرح آلات رَصَد به فارسي 5. نُزْهَةُ الحَدائِق به عربي: در اين رساله دستگاهي به نام «طبق المناطق» را كه اختراع خود وي بوده، شرح داده است. با اين دستگاه مي‌توان جاي ماه و خورشيد و پنج سياره‌ي شناخته شده تا آن زمان و نيز فاصله‌ي هر يك از آن‌ها را تا زمين، و برخي پارامترهاي سياره‌اي ديگر را بدست آورد. 6. ذِيْلِ نزهة الحدائق. 7. تَلْخيصُ المِفْتاح به عربي. 8. الرِسالةُ المُحيطية به عربي. وي در اين رساله نسبت محيط دايره به قطر آن، يعني «عدد پي» ‌را به دست آورده است. 9. وَتَر و جِيْب. 10. زيج تَسْهيلات. ياري‌نامه: در قلمرو رياضيات-اهل قلم، چاپ دوم 1382. يونس كرامتي

بر چهره گل نسیم نوروز خوش است Happy Norooz

می نوش که عمر جاودانی این است

خود حاصلت از دور جوانی این است

هنگا م گل و با ده و یاران سرمست

خوش باش دمی که زندگانی این است

در این روز نو بر ماست که این یادگار بزرگ را گرامی بداریم ، و با بر پا داشتن جشن و سرور در راه وحدت و یگانگی ملت کهنسال ایران بکوشیم.

بر چهره گل نسیم نوروز خوش است  
در صحن چمن روی دل افروز خوش است

از دی که گذشت، هر چه گویی خوش نیست  
خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است

 

Clara Ragaz-Nadig "SOZIALISTIN – FEMINISTIN – PAZIFISTIN" IFFF / WILPF

  


CLARA RAGAZ-NADIG; 1884 – 1957
Das eigentliche Lebensziel von Clara Ragaz-Nadig bestand im Kampf für eine neue gerechtere Gesellschaft. Der Leitgedanke dieser für sie sozialistischen Gesellschaft war die geschwisterliche Verbundenheit aller Menschen.
Ein erster Schritt war die Vorarbeit für die schweizerische „Heimarbeitsausstellung von 1909“. Clara Ragaz-Nadig, die sich schon vorher mit der schlechten sozialen Lage der Heimarbeiterinnen beschäftigt hatte, machte monatelang in den Unterkünften dieser Frauen die notwendigen Erhebungen. Bei diesen Besuchen gewann Clara einen tiefen Eindruck in die soziale Not.
Der Ausbruch des 1. Weltkrieges forderte Clara, die schon in ihrer Jugend angeregt von Berta von Suttners „Die Waffen nieder!“ zur überzeugten Pazifistin geworden war, so stark heraus, dass von nun an ein Teil ihres Lebens der Friedensbewegung, vor allem der Frauenfriedensbewegung, gehörte. 1915 gründete sie zusammen mit Frau Dr. Woker (Bern), Frau Dr. Erismann (Zürich), Frau Schaffner (Basel) und Frau Gobat (Genf) das „Schweizerische Frauenkomittee für den dauernden Frieden“. Seit 1919 gehört sie dem leitenden Ausschuss der „Internationalen Frauenliga für Frieden und Freiheit (IFFF)“ an. Trotz grosser Anfeindungen, vor allem in den dreissiger Jahren, arbeitete Clara bis 1946 aktiv im Vorstand der Liga mit.
Im Bereich der Politik war für Clara Ragaz-Nadig die zentrale Forderung, dass Frauen alle politischen Rechte haben sollten. Zugleich erkannte sie aber die Wertlosigkeit dieser politischen Gleichberechtigung der Frau in einer Welt, die von Männern aufgebaut wurde. „Denn auch mit der Zuteilung der formalen Rechte wird sie noch nicht vollkommen gleichberechtigt; sie wird es in dieser unserer heutigen Gesellschaftsordnung überhaupt nie. Die formalen Rechte können ihr nur die Hilfsmittel sein, zur Umgestaltung der Gesellschaftsordnung, und sind darum unbedingt erstrebenswert.“
Clara Ragaz-Nadig forderte Frauen zu einer deutlicheren Mitarbeit in politischen Organisationen, wie in der sozialdemokratischen Partei, heraus. Frauen sollten dadurch aktiv an der Veränderung der Gesellschaft teilnehmen. Um aber unabhängig von männlichen Interessen wirklich eigene Vorstellungen entwickeln zu können, setzte Clara sich für den Aufbau einer starken unabhängigen Frauenorganisation ein.
Die wirtschaftliche Benachteiligung von Frauen lag für Clara auf mehreren Ebenen. Zunächst in einer schlechteren Ausbildung für Mädchen, weil für ihre Bildung weniger Geld ausgegeben wurde als für die der Jungen. Zuletzt aber in der durchgehend schlechteren Bezahlung von Frauenarbeit. Ihre Forderungen für eine wirtschaftliche Gleichberechtigung der Frau sind folgende:
-Gleicher Lohn für gleiche Arbeit
-Offener Zugang für Frauen zu allen Berufen
-Gleichstellung, was Ansehen und Lohn betrifft, für bisher typische Frauenberufe
Wertung der Hausfrauentätigkeit als Beruf
-Sozial – und Altenversicherung für Hausfrauen
-Freie Entscheidungen für verheiratete oder unverheiratete Mütter, ob sie berufstätig sein wollen oder nicht.
Im Kulturellen Bereich bemängelte Clara Ragaz-Nadig die Benachteiligung der Frau im Hinblick auf ihre Bildungsmöglichkeiten.
„Doch wie mit der Politik, so ist es auch mit der Bildung. Einmal ist unser ganzes sogenanntes höheres Bildungswesen auf den Mann zugeschnitten, auch vom Manne geschaffen, und trägt sein Gepräge; Das Eine hat zur Folge, dass die Frau auch dort, wo sie zum Studium zugelassen wird, nicht in ihre Welt, sondern in die Welt des Mannes eingeführt wird, d.h. dass die Probleme ihr in der Beleuchtung der männlichen Denkart dargestellt werden…, zweitens stehen der akademisch gebildeten Frau immer noch weniger offen als Manne.“
Somit war ihre Hauptforderung in diesem Sektor ein genauso gute Schul- und Berufsausbildung für Frauen. Die Frauen sollten durch die Mitarbeit in Schul – und Erziehungsräten einen deutlichen Einfluss auf die Bildung ihrer Kinder nehmen. Besonders auf den Gebiet der Wissenschaft versprach sich Clara viel von dem, was eine befreite Frau leisten könnte.
„Sie wird auch dort, wo sie sich wissenschaftliche betätigt, es mehr wagen, eigene Wege zu gehen. Eigene Probleme aufzustellen und eigene Methoden anzuwenden und darum auch erst eigene Werte zu schaffen.“
Sie sah die befreienden Bewegungen ihrer Zeit immer als zusammengehörende Bewegung zu einem gemeinsamen Ziel an. Gerade dies aber ist auch die grosse Aufgabe für uns heute. Auch wir müssen erkennen lernen, dass Friedensbewegung, „Dritte Welt“ –Bewegung und Ökologiebewegung zusammengehören. Es kann keinen Frieden ohne Gerechtigkeit geben.
Manuskript aus der IFFF Arbeitsgruppe CH
fks

Internationale Frauenliga für Frieden und Freiheit - IFFF / WILPF ‫روز جهانی زن

Eindrücke und Erfahrungen

In 22 Tagen von Helsinki nach Peking mit dem Frauen-Friedenszug der

IFFF WILPF = Internationale Frauenliga für Frieden und Freiheit. Vom Kongress in Helsinki zum Forum der NGO´s in Huairou / Peking

Es war eine schöne, interessante, erlebnisreiche Reise, von der niemand genau sagen konnte, ob sie gelingen und wie sie verlaufen würde.

Im Telegrammstil die Vorgeschichte:

Die Internationale Frauenliga für Frieden und Freiheit (IFFF) veranstaltete vom 1. bis 6. August 95 in Helsinki einen internationalen Kongress. Etwa 5500 Frauen aus aller Welt. Feierten das 60jährige bestehen der Liga, sprachen über die geleistete und zukünftige Arbeit und natürlich über die Situation der Frauen.

Die Erinnerung an den Gründungskongress 1915 in Den Haag, an die davon ausgehenden Reisen der Teilnehmerinnen zu den Regierungen der kriegführenden und einiger neutraler Staaten. Von denen sie die Beendigung, 1995 wieder über die Grenzen in die kriegführenden Regionen Süd bis nach Peking zu fahren.

Es gibt wieder Kriege in Europa, Kriege die vor allem Frauen und Kindern grosses Elend bringen. Überall versuchen Frauen, sich zu wehren; aber ihre Zahl ist zu gering, die Kräfte sind zu schwach, um viel zu bewirken. Wenn wir unsere Anliegen ernst meinen, müssen wir sie unterstützen, ermutigen.

So entstand der Plan mit dem Frauenfriedenszug nach Peking, mit Aufenthalten in den Hauptstädten der vom Krieg besonders betroffenen Länder. Dort trafen wir uns mit Frauen, die in kleinen Gruppen und als Einzelne versuchen, sich einer wahrhaft mörderischen Entwicklung entgegenzustemmen.

Mitten im ersten Weltkrieg

Leningrad ist wieder Petersburg geworden

Die Gegensätze sind unübersehbar. Die Architektur der Innenstadt (dem Touristenteil) ist grossartig und schön wie eh und jäh. Aber die Menschen! Es war nicht Einbildung aus Voreingenommenheit. Unsere russische Busbegleiterin hatte auf eine Frage nach den neuen Zeiten gesagt: „sehen sie in die Gesichter der Menschen auf der Strasse, dann ahnen Sie, wie wir leben...Es gibt mehr Waren, aber wer hat schon Geld…“

Von uns bunten Frauen nahm kaum jemand Notiz, trotz Tüchern. Transparenten, Winken aus dem Busfenster.

Aber am Smolny-Kloster werden wir beachtet, wie alle Touristen, die dort anhalten.

Junge Burschen bieten nachdrücklich alles Mögliche an: Postkarten, Schmuck, Gürte, Abzeichen, Kunsthandwerk, Fellmützen, Uhren. Eine alte Frau im Rollstuhl hält uns gestickte Blumenpostkarten entgegen. „kaufen Sie, kaufen Sie, bitte…“

Diese Bilder werden uns bis Alma Ata begegnen: Bettelnde, nein bittende, meist alte Frauen mit zitternden Händen uns gelb-grauen Gesichtern vor Magazinen und „Shops“; streunende Kinder mit uralten Gesichtern; auf dem Gehsteig, auf Taschen oder Bündeln liegende Menschen. Hätten sie Geld, sie könnten Milka-Schokolade, Pepsicola, Sprite, Miranda oder Debeular-Keks kaufen.

Von Leningrad bis Peking: „Unser“ Plunder an allen Ecken, / bekannte Schnaps und Zigarettenmarken im vordersten Regal. In Woronesch fallen uns Plakate zum 50. Jahrestag des Sieges über die deutschen Faschisten auf gezeichnete Hakenkreuze auf Marmor mit den lateinischen Buchstaben „Nazi Kids“.

Aber hier in Leningrad sind wir erst einmal in einem schönen, alten Fürstenhaus, im „Haus der Freundschaft und des Friedens“ zu Gast, das die Frauengruppen für ihre Treffen und Veranstaltungen nutzen. Wir treffen dort die „Soldatenmütter“, die nach Tschetschenien gefahren sind, um ihre Söhne aus dem Krieg zu holen. Sie sind sich nicht einig über das Recht Tschetscheniens auf staatliche Selbständigkeit, aber einig im Widerstand gegen diesen barbarischen Krieg, der ihre Kinder zu Mördern und Opfern macht.

Es gibt gute und schlechte Veränderungen, erfahren wir von Frauen, die in kleinen Gruppen als Unternehmerinnen z.B. arbeitlosen Frauen Heimarbeit verschaffen, Handarbeiten oder Lebensmittel herstellen. Als Wissenschaftlerinnen Frauen ohne Geld oder mit Kindern helfen, um ihr Studium durchzuziehen. Sie haben Kontakte zu ausländischen Institutionen, die sie unterstützen.

Die grössten Probleme sind die Ausbildung von Frauen und Mädchen, die jetzt viel Geld kostet und die Hilfe für Arbeitslose, Alte und Kranke. Es gibt keine öffentlichen Gelder. „Mit Fünfzig sterben die Frauen den sozialen Tod… Alte und Kinder sitzen alleingelassen in den Wohnungen, ausgeliefert der Gewalt, der Trunksucht… Ferieneinrichtungen, Tagesstätten gibt es nicht mehr oder kosten sehr viel Geld…70% der Arbeitslosen sind Frauen… die Arbeitslosigkeit steigt… Monatslohn zwischen 50 und 100 Dollar im Monat. Eine 30 Quadratmeter Wohnung kostet etwa 80 Dollar…“

Zum Ausgleich sehen wir auch Autos wie Mercedes 300 und andere Modelle, die von hunderttausend Dollars aufwärts kosten (Auch schon mal mit deutschen Kennzeichnen) und Leute, denen es nichts ausmacht, an einem Abend etliche Monatsgehälter einer Universitätsprofessorin für Schnick - Schnack auszugeben.

Nach diesen „Lektionen“ – (vor allem manche Amerikanerinnen fanden das Gehörte „shocking“) –nach einer Nacht im Hotel, richteten wir uns in unserem Zug ein. Er ist nagelneu aus einem deutschen ehemaligen VEB-Wagonbau-Werk an die russische Staatsbahn geliefert. Zum ersten Mal auf dieser einmaligen Strecke im Einsatz mit Einmaligen Reisenden nämlich uns, 235 Frauen und 13 Männern aus 42 Ländern.

Er wird uns in den nächsten drei Wochen zur Heimat, behaglich eingerichtet und geschmückt mit all unseren bunten Tüchern, Transparenten, Plakaten.

Die Zeit geht wie im Fluge mit Meetings, Gesprächen, Diskussionen im grossen oder kleineren Kreis, mit Singen, Handarbeiten am Patchwork-Teppich, Tanzen und Feiern bei Geburtstagen und sogar Hochzeitsfeier nämlich die eine Sudanesischen paar.

In Kiev, Bukarest, Sofia, Istanbul, Odessa und Alma Ata erwarten uns immer Frauengruppen.Schon am Bahnhof werden die ersten Kontakte geknüpft, Adressen getauscht. Es geht weiter mit Meetings, Workshops, Gesprächen zwischendurch, Besichtigungen. Wir empfangen Herzlichkeit und Freundschaft, hören von Hoffnungen und Problemen, sehen Bemerkenswertes und sicher Unglaubliches.

Wir sind als erste ausländische Gruppe Gäste im Ukrainischen Parlament, bestaunen eher mit Entsetzen den Ceausescu-Palast in Bukarest, verzehren aber trotzdem in einer seiner Marmorhallen ein Gala-Büffett, -im Hinterkopf die Bilder verkommener Strassen und Wohnblocks und hungrige Kinder am Bahnhof.

Wir hören von den Frauen in Sofia, wie man ihr Land an ausländische Gesellschaften verhökert und wie das Justizwesen erfolglos versucht, die ungeheure, ständig noch anwachsende Kriminalität zu bekämpfen. Das Land ist zur Drehscheibe aller Sparten des Verbrechens geworden aufgrund seiner geographischen Lage: inmitten der Balkanregion: Waffenhandel, Urkundenfälschung, Finanzbetrug, Geldwäsche, Korruption, Drogenhandel, Umrüstung und Verkauf gestohlener Autos, Kunstdiebstahl und -handel, Prostitution-, Frauenhandel, Gewalt und Mord, -alles in grossen Stil in Verbindung mit Mafia –Strukturen aus aller Welt. Angst vor Strafe hat niemand; Polizei und Justiz sind schwach, korrupt, demoralisiert.

Zwei Frauen von der Gruppe der „Frauen in Schwarz für einen Tag“ aus Belgrad nach Sofia gekommen, erzählen, wie ihr Land leidet und zerfällt, obwohl kein normaler Einwohner diesen Krieg wollte, aber es hat keinerlei Verhandlungen gegeben. Eine der „Frauen in Schwarz“ aus Belgrad:

(1991 empfanden wir erst nur Horror und Schock; dann begannen wir, öffentlich zu zeigen, dass der Horror sofort aufhören muss. Wir haben ein SOS-Notttelefon für Frauen und Kinder eingerichtet; wir machen Workshops, geben Hilfe in Gesprächen und konkret; wir versuchen, die Frauen stark zu machen gegen sexuelle Übergriffe.)

sie erzählen vom geschaffenen Hass, von denen, die daran ungeheuer reich werden und den Krieg am Leben erhalten und von immer mehr Frauen, die versuchen, dem Wahnsinn ein Ende zu setzen. Wir haben Nottelefone, Selbsthilfe Gruppen, Kindesbetreuung “Aber wir sind noch viel zu wenige…“

Später erholen wir uns bei Liedern und Tänzen einer Bulgarischen

Laien-Volkskunstgruppe und fahren am nächsten Tag in bussen nach Istanbul.

In Istanbul treffen wir Frauen, die geduldig und unermüdlich versuchen, unter schwierigen politische Bedingungen, ohne öffentlichen Unterstützung ein Netzwerk von Hilfen für Frauen zu schaffen, die Opfer „gesellschaftlicher“ oder „häuslicher“ Gewalt werden. Sie machen eine Frauenzeitung, betreuen eine von der Stadt geförderte Frauenbibliothek, helfen jungen Frauen aus entlegenen Regionen, sich in dem Grossstadt-Moloch Istanbul zurechtzufinden. Viele dieser Frauen haben türkische Gefängnisse als politische Gefangene kennengelernt, wurden geschlagen, „…aber jetzt ist es viel schlimmer als vor 10 Jahren, jetzt ist die Folter systematisch…“ haben sie keine Angst? Wir haben nicht gefragt.

Mit Bussen zurück in die Ukraine, zum Zug. In Odessa erwartet uns ein grosser Empfang am Bahnhof, eine Militärkapelle (die Melodien kenne ich doch?). Die Diskussionen gehen um Abrüstung, ethnische Gruppen, soziale Probleme. Letztere scheinen unüberwindbar; alle 120 ethnische Gruppen sind davon betroffen. Der Ossetien-Konflikt wurde am runden Tisch gelöst; mit Moldawien muss es auch so laufen, ohne Krieg. 22% des Nationaleinkommens frisst die Armee, das ist viel zu viel. Wir rüsten weiterab, heisst es, aber wir haben kein Geld, die Atomwaffen unschädlich zu machen. Mehr als 50% der Bevölkerung sind Frauen; sie und die Kinder leiden am meisten, (wie überall, wo wir waren!).

Zuletzt besuchen wir ein Ferienlager für Schulkinder, das von einem noch arbeitenden Fischkombi und der Gewerkschaft erhalten und finanziell unterstützt wird. Die Kinder gestalten ein kleines Programm und beweisen uns offen und stolz ihre Englischkenntnisse.

Endlich, nach einer Fahrt durch den trockensten Teil Kasachstans – keine Baumwolle –und Weizenfelder gesehen, nur ganz selten verrottete Reste von Bewässerungssystemen –(oder haben wir nachts schlafend was versäumt?) – Wir erreichen endlich Alma-Ata, die Stadt unseres letzten Aufenthalts vor Peking und damals noch Hauptstadt Kasachstans.

Die Schilderungen der Frauen über die verheerenden Auswirkungen der Atombombentests im Gebiet Semipalatinsk bestärken uns noch in unseren Forderungen an die Regierungen Frankreichs und Chinas, mit ihren wahnsinnigen Tests aufzuhören.

Wir sprechen mit Frauen der Universität, die seit Monaten kein Geld mehr bekommen und besuchen die Gruppe der hungerstreikenden Frauen und Männer, die damit gegen die Auflösung des gerade gewählten Parlaments durch Nasarbajew protestieren.

(Von westlichen Protesten gegen diesen Machtakt eines „Demokraten“ haben wir nichts gehört).

An einem herrlichen Vormittag verlassen wir das schöne Alma Ata mit seiner imponierenden Bergkulisse u. erreichen nach vier Tagen u. drei Nächten Peking.

Unsere Route ist die der jahrhundertealten „Seidenstrasse“ am Rande der Gobi, über den Gelben Fluss in die grünen Gefilde der Ebene, in der Peking liegt. Im Norden von Gebirgen eingerahmt, über deren Höhen sich lange Strecken der „Grossen Chinesischen Mauer“ ziehen.

Es folgen Tage in Peking mit seinen Palästen und Parks, seinen alten Strassenmärkten und kleinen Restaurants, die keinen Löffel und keine Gabel besitzen, aber köstliche Speisen auftischen.

Es folgen die Tage in Huairou beim Forum der NGOs. Was haben wir von unserer langen Reise mitgebracht?

Manuskript aus der IFFF Arbeitsgruppe 1996

Shamloo

نخستین تظاهرات علیه حجاب در روزهای انقلاب

Kazem Randjbar

نخستین تظاهرات علیه حجاب در روزهای انقلاب
به گواه اسناد و مدارک و مقالات منتشرشده در روزنامه‌های سال ۱۳۵۷ اولین جرقه‌های حجاب اجباری در اسفند سال ۱۳۵۷ یعنی کمتر از یک ماه پس از پیروزی انقلاب زده ‌شد. یک روز پیش از هشتم مارس، روز جهانی زن، در... حالی که گروه‌های مختلف سیاسی در تدارک برگزاری اولین مراسم روز جهانی زن در ایران بودند، روزنامه کیهان با این تیتر منتشر شد: «زنان باید با حجاب به ادارات بروند».
در صفحه اول این روزنامه به نقل از آیت‌الله خمینی نوشه‌شده‌ بود: «در وزارتخانه اسلامی نباید معصیت بشود. در وزارتخانه‌های اسلامی نباید زن‌های لخت بیایند. زن‌ها بروند اما باحجاب باشند. مانعی ندارد بروند کار کنند لیکن با حجاب شرعی باشند.» (کیهان ۱۶ اسفند ۵۷ شماره ۱۰۶۵۵ صفحه ۱)
البته شب پیش از آن نیز شبکه‌ی تلویزیون که ریاست آن را صادق قطب‌زاده بر عهده داشت اعلام کرده ‌بود که روز هشت مارس یک سنت غربی است و به زودی روز زن اسلامی اعلام می‌شود.
این گونه بود که تظاهرات روز جهانی زن به یک تظاهرات ضدحجاب اجباری بدل شد. گروه‌های مختلف زنان از دانش‌آموز و دانشجو گرفته تا کارمند و فعال سیاسی و اجتماعی در این تظاهرات شرکت کردند. روزنامه کیهان در بخشی از گزارش مفصل خود درباره تظاهرات زنان می‌نویسد: «۱۵هزار زن که در دانشکده فنی دانشگاه تهران جلسه سخنرانی داشتند به دنبال یک رأی‌گیری تصمیم گرفتند دست به راهپیمایی بزنند. آنها در حالی که گروهی از مردان همراهشان بودند به طرف نخست وزیری حرکت کردند. زنها شعار می دادند: "ما با استبداد مخالفیم"، "چادر اجباری نمی خواهیم". پیش از ظهر امروز خبرنگار کیهان از دانشگاه تهران گزارش داد که یک گروه از مردان تندرو با شعار "مرگ بر ارثیه رضا کچل" وارد دانشگاه تهران شدند و به نفع چادر و حجاب دست به تظاهرات زدند». (کیهان ۱۷ اسفند ۵۷ شماره ۱۰۶۵۶، صفحه‌ی دوم)
تظاهرات روز هشتم مارس (روز جهانی زن) در سال ۱۳۵۷
یکی از زنان شرکت‌کننده در تظاهرات تهران، خاطره آن روز را این گونه بیان می‌کند: «همان اوایل تظاهراتی ضد حجاب در دانشگاه تهران شد که راه افتادیم توی خیابان انقلاب ، آنوقت‌ها اسمش هنوز خیابان شاهرضا بود. قرار شد از آنجا یک راهپیمایی بشود بطرف ساختمان نخست وزیری در خیابان کاخ که حالا شده فلسطین. جلو نخست‌وزیری به ما از یک جاهایی، از ساختمان‌هایی که من نمی‌دانم کجا بود، سنگ پرتاب کردند که این سنگ‌پرانی باعث شد ما مسیرمان را به طرف دادگستری تغییر بدهیم. آنجا با یکی دو نفر از خانم‌ها مصاحبه‌هایی به عمل آمد که آنها گفتند ما حجاب را قبول نداریم و یکی از آن خانم‌ها را، که کارمند تلویزیون بود، از کار بیکار کردند».
تجمع در برابر کاخ دادگستری
در تجمع زنان مقابل کاخ دادگستری، هما ناطق تاریخ‌شناس معاصر به سخنرانی پرداخت و گفت ما مخالف حجاب نیستیم بلکه مخالف تحمیل آن هستیم.
در همین روز کیهان با حجت‌الاسلام اشراقی، داماد آیت‌الله خمینی مصاحبه‌ای انجام داده‌ بود. وی در این مصاحبه گفته‌بود: «باید حجاب رعایت شود و قوانین اسلامی مو به مو اجرا گردد و در همه مؤسسات و دانشگاه‌ها به این موضوع توجه شود. اما باید در نظر داشت که حجاب به معنای چادر نیست. همین قدر که موها و اندام خانم‌ها پوشانده شود و لباس آبرومند باشد، حالا به هر شکلی مهم نیست. چادر چیز متعارفی است و بسیار خوب است. اما به خاطر طرز کار و نوع کار خانم‌ها شاید گاهی پوشاندن بدن و مو به طریق دیگر هم حجاب باشد، حرفی نیست. باید طبق نظر مبارک امام حجاب اسلامی در سطح کشور توسط خانم‌ها با اشتیاق اجرا شود ... در مورد اقلیت‌های مذهبی همیشه نظر مبارک امام این بوده که آنها از هر حیث مورد احترام و حمایت باشند. اما اگر خانم‌های اقلیت‌های مذهبی هم رعایت حجاب اسلامی را بکنند چه بهتر». (کیهان ۱۷ اسفند ۵۷ شماره ۱۰۶۵۶صفحه ۲)
گروه‌های مختلف زنان در روزهای بعد در مناطق مختلف تهران به صورت خودجوش دست به تظاهرات زدند. حدود ۱۵ هزار زن نیز به گزارش روزنامه کیهان، مقابل دفتر مهدی بازرگان، نخست‌وزیر دولت موقت دست به اجتماع زدند.
اعتراض‌ها در دیگر شهرهای کشور
غیر از تهران در چندین شهر دیگر از جمله سنندج، اصفهان، ارومیه، کرمانشاه و بندرعباس نیز گزارشاتی از تظاهرات زنان در اعتراض به حجاب اجباری منتشر می‌شد.
در مقابل زنان معترض عده‌ای نیز بودند که به مخالفت با زنان و حمایت از حجاب اجباری به زنان حمله کردند. به گزارش روزنامه کیهان برخی از این افراد گلوله‌های برفی را که داخل آن سنگ گذاشته ‌بودند به طرف زنان تظاهرکننده پرتاب می‌کردند.
در برخی از ادارات و شرکت‌ها نیز زنان در اعتراض به اجباری شدن حجاب دست از کار کشیدند. زنان کارمند بیمارستان‌های به‌آور و هزارتختخوابی، مخابرات ۱۱۸ و ۱۲۴ و نیز کارکنان زن قسمت فروش هواپیمایی ملی ایران از جمله این زنان بودند.
در روز بیستم اسفندماه روزنامه کیهان گزارش مفصلی از راهپیمایی پنج هزار نفر از معلمان، دانش‌آموزان دختر، کارمندان وزارت خارجه و برخی هنرپیشگان تئاتر در مخالفت با حجاب اجباری منتشر کرد..

„Rolad Amundsen, die Nordwestpassage.“ Nautik, systematische wissenschaftliche Beobachtung

  

 

 

Einige persönliche Passagen habe ich weggelassen; natürlich! Aber mit dem nachfolgenden Brief kehre ich zurück zum Anfang meines Exkurses über die Schwierigkeit um Gäste. –Sorry! –Aber es finden sich auch nette biographische Hinweise, lest nur! –es kann nicht schaden.

Zu Deinem Geburtstag werde ich Dir in ein paar Stunden herzlich die Hand schütteln und gratulieren. Aber das Festchen wird verrauschen und es wird Dir nicht viel geblieben sein. Darum dachte ich an etwas Schriftliches, damit, wenn es dann wieder still wird, noch ein Windhauch nachweht und, je nach dem etwas Freude bleibt. Es ist zudem eine wahre Geschichte:
Da bin ich also an einem schönen Sommertag mässig früh, weil nicht so gerne explosiv erwachend, zum See gefahren und habe die „Boot“ ausgepackt, gesäubert und für einen Törn startklar aufgebunkert. Ich dachte, nun ja, die Wetterprognosen sind nicht gerade einladend, aber heute wird es noch schön bleiben. Wenn ich erst unter Segel bin, werde ich versuchen dich zu erreichen, und endlich deinen Wunsch erfüllen, einmal mit zu segeln. Du konntest nach Hafen kommen und wir könnten ein wenig vor dem Ufer kreuzen und dann beim berühmten Cafe an den Steg gehen und Gastfreundschaft und angenehme Kalorien einkaufen. Als weitere Belebung der Szenerie wäre da noch unsere Gemeinsame Freund mit seinem wunderschönen Motorboot zu bitten, wie zufällig vorbei zu fahren und –raffiniertes Handy –auch anzulegen. Kurz, ein gemütliches Garten-Stündchen würde sich entwickeln, bis man sich wieder an das Schiff erinnern würde und damit an den Ernst des Segelns. Vom Wetter her, läge dies alles drin. –Aber, meine Regie blieb erfolglos. Du warst schon gar nicht zu erreichen und er bereits besetzt. Also, begrabe ich den Gedanken an Gastfreundschaft einmal mehr und nehme Kurs. Es liegen bei dem jetzt stehenden schwachen Oster noch Stunden vor mir. Ich geniesse, die Ruhe und den etwas kühlenden Windzug, der der Düse zwischen Vor –und Grossegel entströmt.
Hin und wieder surrt der Steuerautomat. Gelegentlich kreuzt ein Schiff. Gegen Abend laufe ich in Clubhafen ein und lande bei den nahen Kleinpflanzern in den „Bar“ bei einem Cafe und übe Menschenkenntnis. –Du hast mich einmal gefragt, wie es denn dazu kam, dass der eher ängstliche und auch leicht wasserscheue Lust auf ein Boot bekam? –Darüber denke ich oft auch nach. Im Vordergrund steht da sicher die Faszination Schiff. Ein Gerät, das Menschen seit Urzeiten benutzt haben, um das in dieser Form feindliche Element „Wasser“ zu bezwingen und zu nutzen. Auf einem Schiff hast du, von der schrecklichen Tiefe nur getrennt durch eine dünne Aussenhaut alles, was zu einem behaglichen Leben nötig ist: Ein Bett zum schlafen. Einen Tisch zum essen. Ein Dach über dir und Licht, Wärme, Kochherd, Bücher, Radio, Schreibzug, Telefon und viele Kleinigkeiten. Mit diesem schwimmenden Heim steuerst du durch die Wasserwüste einem Ziel entgegen.
Gegebenenfalls mit Hilfe von wunderbaren Instrumenten findest du Deinen Weg. Das sind hoch interessante Herausforderungen! Darum segle ich auch gerne im Nebel oder bei Nacht. Natürlich, es gibt auch ganz andere Motive. Da ist man zu zweit, zu dritt, sogar zu viert unterwegs und teilt Erlebnisse, vielleicht ein Hobby. Das ist vorerst eine sehr archaische Ebene. Aber sie kann Ausgangspunkt zu mancherlei Starts in viele Richtungen werden. Leben auf kleinen Schiffen ist ein Buchthema. Ich überlege mir oft, wie das die grossen Entdeckungsreisenden früher angegangen sind und denke, dass über Erfolg oder Misserfolg einer Expedition, gerade die Lösung solcher Fragen entschieden hat. Aber auch nautische Techniken sind interessant und gehören zum Grundwissen eines Seefahrers. Die grossen Seefahrer des vorletzten Jahrhundert: Nordenskjöld, Cook, Nielsen, Franklin, Nansen, Amundsen, sind Erinnerungswerte in uns. Ich denke, lustig für Dich wird es sein, die Geschichte eines Buches von Amundsen zu erfahren, wie es mit Glück doch noch in meine Bibliothek gekommen ist, weil es sich in höchster Not verstecken konnte. Ja das muss ich Dir erzählen:
Meine Tante Mary und mein Vater hatten den gleichen Grossvater. Streng genommen musste man also ein wenig die Phantasie bemühen, um die Tante zu nennen. Sie wohnte nahe bei uns, allein mit ihrer Mutter. Später kam noch Onkel Dudy dazu. Von da an hiess sie anders. Es war eine Hochzeit in schwarz und mit Frack und Zylinder und nur im kleinen Kreis; denn die Brautleute waren schon in „vorgerückten Jahren.“ Tante Mary sagte mir später, dass es eine schöne Zeit gewesen sei, die schönste ihres Lebens, als sie auf die Zeit mit Onkel Dudy zurückblickte, der eben unter dem Messer von Dr. gestorben war.
Onkel Dudy hatte eine kleine Bibliothek hinterlassen. Darin standen auch alle Bände des norwegischen Polarforschers Rolad Amundsen. Ich hatte sie alle schön der Reihe nachgelesen. Am spannendsten fand ich den Bericht über die Nordumschiffung des amerikanischen Kontinents: „Die Nordwestpassage“
Ende der sechziger Jahre, dann, räumte Tante Mary ihr Haus und zog ins neu gebaute Altersheim. Sie rief mich an und sagte: „Da sind noch die Bücher, die du so gerne gelesen hast, hast du Interesse? Komm und hol „sie Dir!“ Tags darauf schritt ich, unseren Leiterwagen hinter mir her ziehend, die Strasse hinunter und drückte bei ihr die Hausglocke mit dem grässlichen Gefühl, meine Tante in den nächsten Minuten zu berauben. Dabei freute sie sich noch, dass ich kam. Sie führte mich in die vom Umzug noch fast unberührte Stube und vor die Buchvitrine. Aber zu ihrem Schrecken war die fast leer. Sie flüstere schliesslich nur so etwas wie: „Da waren gestern doch die Händler da, wenn die…? „Nun, da lag auf dem unteren Tablar noch ein einziges, wohl vergessenes Buch, das in etwa die bekannte Grösse aufwies. „Darf ich mir das einmal herausnehmen?“ Was ich in Händen hielt, war. „Rolad Amundsen, die Nordwestpassage.“
Amundsen benützte für seine Expedition eine verhältnismässig kleine Kutteryacht, die für den Heringfischfang im Eismeer gebaut wurde. Sie war, als sie 1901 von Amundsen gekauft wurde, bereits 29 Jahre alt. Was mich an diesem Expeditionsbericht so beeindruckte, war die Ganzheit seiner Erlebniswelt: Nautik, systematische wissenschaftliche Beobachtung, physische Leistung, Umgang mit der Crew, mit Hunden, und frühe Begegnungen mit scheuen Eskimos, die aber auch ein Gefahrenpotential darstellten. Antreibend im Hintergrund die Neugier des Entdeckers, seine auslösenden Ideen zum Handeln, zu einer Zeit, als es in den polnahen Gebieten noch zahlreiche „weisse Flecken“ in den Landkarten gab. Aber, da war auch der Drang etwas fortzusetzen und zu vollbringen, an dm vorgängige Versuche anderer Entdecker-Persönlichkeiten scheiterten.
Dann, hoch interessant, die Systematik der Vorbereitung, bis zu eigenen Studien zur Heranbildung von Fähigkeiten, also zur Kompetenzaneignung.
Weiter auch Überzeugungsarbeit in einem geeigneten Umfeld als Voraussetzung zur Bildung einer tragfähigen ideellen, aber auch ökonomischen Basis. Als diese persönlichen Voraussetzungen geschaffen waren. Mussten Pläne erstellt werden. Forschungsziele definiert, Anforderungsprofile an Teilnehmer und das mitgeführte Material überlegt werden. Und ganz wichtig dabei waren die Beschaffung eines Schiffes und das Training im Umgang mit diesem. Amundsens Schiff hiess Gjöa. Er lebte mit seinen Expeditionskameraden von 1903 bis 1905 an Bord. Zwei Winter lang sassen sie im Eis fest. Die Reise endete in Nome. Die Gjöa wurde dort verkauft und kehrte erst etwa 70 Jahre später nach Norwegen zurück.
Heute ist sie in Oslo, im Museumshafen zu besichtigen. –Ich gestehe, ich wischte mir so unauffällig wie möglich Tränen aus den Augen bei ihrem Anblick.
Im Club verabschiede ich mich. Beim Hafenkapitän bezahle ich die Liegetaxe und schreite zum Kopfende des Schlengels, dem Platz für die Gastboote. Nach ein paar prüfenden Blicken in die Takelage löse ich die Leinen. Es geht heimwärts. Bald macht die „Boot“ ordentlich Fahrt. Langsam verschwindet Hafen in einem feinen Dunstschleier. 
Der Zweitagetörn ist nun doch sehr anders verlaufen. Aber wenn das mit dem Segeln auch nicht so leicht klappt, ich vergesse Deinen Wunsch, eines Tages dabei zu sein, sicher nicht!
fks